POTRZEBY I PRAGNIENIA CZŁOWIEKA

Pragnienia człowieka to temat, który od wieków zajmuje filozofów, psychologów, teologów i wielu innych myślicieli. Pragnienia są częścią ludzkiej natury i odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu naszego zachowania, wartości i wyborów życiowych. Są czymś co chcielibyśmy mieć, ale nie są niezbędne do spełnienia. Warto podkreślić, że pragnienia ludzkie mogą się różnić w zależności od kultury, wychowania, doświadczeń życiowych i indywidualnych wartości. Co więcej, w różnych momentach życia mogą stać się bardziej lub mniej ważne. Ważne jest zrozumienie własnych pragnień i dążenie do ich realizacji w sposób zdrowy i zrównoważony. Pragnienia i potrzeby to dwa pojęcia, które często są używane zamiennie, ale mają różne znaczenia, zwłaszcza w kontekście psychologii i behawiorystyki.

Potrzeby dotyczą wszystkich istot żyjących, pojawiają się przez całe nasze życie i dotyczą każdej sfery funkcjonowania. Potrzeby są stanem braku, niezaspokojenia. My jako ludzie dążymy poprzez różne swoje działania do zaspokojenia tego braku. Zaspokajanie swoich potrzeb powoduje, że się rozwijamy, dobrze czujemy ze sobą i innymi, realizujemy swój potencjał. Dlatego należy pamiętać, iż nie są one stanem chwilowym, tylko pewnym obszarem braku, który potrzebuje wypełnienia. Bez zaspokojenia tych potrzeb, życie człowieka jest zagrożone lub jakość życia jest znacznie obniżona. Przykładami potrzeb są: jedzenie, picie, schronienie, bezpieczeństwo, miłość i przynależność, a także dążenie do samorealizacji.

Pragnienia to bardziej złożone i subiektywne dążenia, które wykraczają poza podstawowe potrzeby. Często są kształtowane przez kulturę, społeczeństwo, doświadczenia życiowe i indywidualne ambicje. Pragnienia mogą być luksusowe i nie zawsze są niezbędne do przetrwania lub dobrostanu. Mogą one jednak wpływać na poziom zadowolenia i szczęścia w życiu. Przykładami może być: chęć posiadania nowszego modelu telefonu, pragnienie podróżowania po świecie, chęć zdobycia prestiżowej pracy lub osiągnięcia pewnego statusu społecznego.

W praktyce, granica między pragnieniami a potrzebami może być niejasna, zwłaszcza w społeczeństwach konsumenckich, gdzie pewne pragnienia mogą być postrzegane jako potrzeby. Na przykład, w dzisiejszych czasach smartfon może być postrzegany przez wielu ludzi jako potrzeba, podczas gdy w rzeczywistości jest to raczej pragnienie – choć niezaprzeczalnie ułatwia komunikację i dostęp do informacji.

Badacze w różny sposób klasyfikują potrzeby. Jedną z takich klasyfikacji jest piramida potrzeb Maslowa. Hierarchię potrzeb człowieka skonstruował Abraham Maslow. Był on amerykańskim psychologiem, przedstawicielem nurtu psychologii humanistycznej. Urodził się w rodzinie rosyjskich Żydów i był najstarszym z siedmiorga rodzeństwa, którzy wyemigrowali do USA. Mimo że rodzice wysyłali go na prawo, ten ostatecznie został psychologiem. W 1943 roku ukazał się jego artykuł w piśmie Psychological Review pt. „Teoria motywacji człowieka”, w którym opisał swoją hierarchię potrzeb, nazywaną potem piramidą potrzeb Maslowa. Zgodnie z teorią potrzeb Maslowa, potrzeby obejmują obszary: biologiczne (fizjologiczne), bezpieczeństwa, przynależności, uznania oraz samorealizacji.

Fot. Piramida potrzeb wg Abrahama Maslowa

Opiszmy każdą z potrzeb:

  • POTRZEBY FIZJOLOGICZNE

Maslow tłumaczy, że bez zaspokojenia podstawowych, najniższych potrzeb (np. jedzenie, sen, odpoczynek czy też potrzeby seksualne związane z prokreacją), nie jesteśmy w stanie przejść do realizacji kolejnych poziomów, jak potrzeba bezpieczeństwa czy przynależności. Maslow uważa też, że nie wszyscy ludzie dochodzą do szczytu piramidy, bo ludzie różnią się poziomem motywacji w życiu. To najniższy poziom piramidy. Bez zaspokojenia tych potrzeb, człowiek nie będzie w stanie funkcjonować. Są to nasze najważniejsze potrzeby, o których większość na co dzień nawet nie myśli. Żeby przetrwać potrzebujemy wody, jedzenia i powietrza. Niezbędny jest też sen, a także posiadanie odzieży i dachu nad głową. Potrzeby seksualne poprzez prokreację gwarantują utrzymanie gatunku ludzkiego. Maslow tłumaczy, że dopóki te podstawowe potrzeby nie zostaną zaspokajane, wszystko inne się nie liczy.

  • POTRZEBY BEZPIECZEŃSTWA

Występują tu takie potrzeby, jak potrzeba: opieki, spokoju, wygody, oparcia, zdrowia, bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, bezpieczeństwa ekonomicznego (posiadania wystarczających dochodów).

  • POTRZEBY PRZYNALEŻNOŚCI

Jeśli u osoby są zaspokojone potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa, można przejść do trzeciego poziomu, który jest szczególnie ważny dla psychologów społecznych i socjologów. Potrzeby miłości i przynależności (afiliacji) do jakiejś grupy, budują umiejętności interpersonalne i społeczne, uczą utrzymywania relacji międzyludzkich, których każdy potrzebuje. Wśród tych potrzeb znajdują się: miłość, przyjaźń, rodzina, intymność. A. Maslow w ramach tej grupy odnosi się też do potrzeby przynależności człowieka do grup, w których uzyskuje on akceptację. Może to być grupa religijna, zawodowa albo związana z zainteresowaniami danej osoby (sportowa, szachowa itp.).

  • POTRZEBY UZNANIA

Na wysokim, czwartym poziomie piramidy Maslowa, psycholog umieścił szacunek i uznanie. Spełnianie tych potrzeb może oznaczać bycie dobrym ojcem albo szefem w pracy, może też motywować do działań i zdobywania osiągnięć, które wpłyną na nasze poczucie wartości. Maslow szacunek podzielił na dwie kategorie: niższa – to potrzeba szacunku ze strony innych, wyższa – to szacunek do samego siebie.

  • POTRZEBY SAMOREALIZACJI

Dochodzimy do sedna teorii, czyli do szczytu piramidy – samorealizacja człowieka. To chęć, pragnienie, aby być najlepszą wersją siebie, zdobywać cele i realizować marzenia. Ten szczyt osiągnięć dla każdego może oznaczać coś innego – jedni realizują się w rodzinie, inni zawodowo robiąc karierę, a jeszcze inni podróżując po świecie. Maslow podkreśla, że nie da się w pełni oddać potrzebom samorealizacji, jeśli nie są zaspokojone wszystkie potrzeby znajdujące się poniżej.

W późniejszych latach Maslow rozszerzył swoją teorię, dodając jeszcze inne poziomy, takie jak potrzeby estetyczne i potrzebę transcendencji (dążenie do połączenia z wyższą rzeczywistością czy mocą), ale pięciopoziomowa piramida jest najbardziej znana i najczęściej cytowana.

Chociaż piramida potrzeb Maslowa stała się bardzo popularna w wielu dziedzinach, warto zaznaczyć, że nie wszyscy naukowcy zgadzają się z tym konkretnym podziałem i hierarchią potrzeb. Niemniej jednak, koncepcja ta dostarczyła ważnego wkładu w rozumienie ludzkiej motywacji i zachowania.

Dla każdego z nas hierarchia potrzeb Maslowa może ułożyć się w zupełnie inny sposób i spełniać potrzeby w odpowiadającym nam stopniu. Oczywiście, warto traktować ją jako rodzaj podpowiedzi, wskazówki, ale nie powinna być to dla nas jedyna droga do spełniania, gdyż może się okazać, że na przykład do uzyskania odpowiedniej dla nas pozycji w społeczeństwie wcale nie będziemy potrzebowali przyjaźni.

Nie można więc stwierdzić, że hierarchia potrzeb Maslowa jest bezbłędna, każdy człowiek jest bowiem inny i powinien dostosować ją do swoich potrzeb oraz wymagań. Dopiero wtedy nabierze głębszego sensu i rzeczywiście pomoże w osiąganiu kolejnych celów.


Źródło: https://centrum-probalans.pl/hierarchia-potrzeb-maslowa/

Pobierz w Potrzeby człowieka.pdf

Autor: Sylwia Rainko